Controledrang

“Tjonge, wat ben ik toch een controlfreak!” Hoe vaak hoor ik dat niet, in mijn werk en daarbuiten. Controledrang, het in de hand willen hebben van het leven, staat slecht te boek. Het kent vele vormen. Bijvoorbeeld dat het zus moet gaan en niet zo. Niet kunnen accepteren dat het anders gaat dan je had gehoopt of verwacht. Moeilijk kunnen delegeren. Te veel verantwoordelijkheid op je nemen omdat een ander het vast niet zo goed doet. Onevenredig veel tijd spenderen aan het organiseren van je leven. Eindeloos blijven piekeren over iets waar je spijt van hebt, alsof je ook nog eens in staat zou zijn om het verleden te controleren – ergens de illusie koesterend dat je het gebeurde ongedaan kunt maken, als je er maar lang genoeg over nadenkt. Een mens hoeft geen controlfreak te zijn om dit soort neigingen bij zichzelf te herkennen.

Controle. We komen het ook tegen wanneer we mediteren, want dat is nu eenmaal een reflectie van het dagelijks leven. Zo zijn we bijvoorbeeld op zoek naar het beste kussen (of zou een bankje toch niet beter zijn?!). Of we denken “had ik nou maar niet zoveel gedachten, dan zou ik wel tot rust komen”, “kan ik niet beter ‘s ochtends mediteren in plaats van ‘s avonds”, “waren de buren maar niet steeds aan het boren”. Voor veel mensen die een mindfulnesscursus doen komt het als een schok, te beseffen hoeveel tijd ze kwijt zijn met regisseren en organiseren. En hoe vaak de dingen anders lopen dan ze hadden bedacht. Al die tijd die ik zelf had gestoken in het plannen van mijn werkzaamheden voor 2020… Wie werd er níet overvallen door de onverwachte wending die dat jaar zou nemen, afgezien van een handjevol virologen?

We ervaren al dat controleren vaak als iets negatiefs en dat is heel begrijpelijk.

Toch kun je er ook anders naar kijken. Je kunt het ook zien als een poging tot liefdevolle zorg voor jezelf en je omgeving. Want wat we met al dat controleren beogen is om het goed te hebben, niet alleen vandaag, maar ook morgen. Om met meer gemak te leven, gelukkig te zijn, gezond en vrij van lijden. Als je op die manier kijkt naar je controleneiging, dan komt er niet ook nog eens de kramp van zelfveroordeling bovenop. Dan kun je jezelf bedanken voor je zorgzaamheid en goede intentie.

Dan ontstaat er ruimte om jezelf af te vragen of je je doelen nog steeds op de beste manier dient. Ervaar je echt gemak of is er spanning ontstaan? Voel je je onder druk staan? Ben je eigenlijk ongelukkig omdat het leven aan je voorbijgaat terwijl je zo druk bezig bent het te organiseren? Begint je gezondheid eronder te lijden? Kun je nog steeds bewust hier en nu aanwezig zijn, een beetje ontspannen en weer contact maken met jezelf, met de mensen om je heen en met de wereld om je heen? Met enige afstand kijken naar de situatie waar je je in bevindt en de dingen dan in een wat ruimer perspectief plaatsen? En wat zijn je doelen eigenlijk?

De Iroquois en de Dakota, oorspronkelijke bewoners van Amerika, stellen zichzelf de vraag: “komt wat ik nu doe ten goede aan de zevende generatie die na mij komt?” Wat zoveel betekent als: wat is nu werkelijk van waarde? Wat wil je dat jouw bijdrage is aan deze wereld? En wat heeft dan op dit moment prioriteit? Hoe kun jij het leven – jouw leven – vormgeven, voor zover dat in jouw handen ligt? Vanuit ontspanning en een brede blik. Dat is wat we ook beoefenen op dat kussen.