\
Margôt van Stee
Arbeidspsycholoog/ Mindfulnesstrainer
/

Op retraite gaan

Ik kan me nog goed herinneren dat ik voor het eerst kennismaakte met het fenomeen meditatie. Op tv zag ik een groep mensen die op kussens met gesloten ogen niets zaten te doen. Zoiets had ik nog nooit gezien. Ook de eerste keer dat ik het woord ‘retraite’ hoorde staat me nog goed bij. Mijn oom de pastoor bleek eens per jaar op retraite te gaan. Dit riep vergelijkbare vragen op. Wat doe je dan, als je niets doet?!

De allereerste keer dat ik zelf op retraite ging was ik achteraf gezien nog zoekende. Hoe moest dit eigenlijk? Jotika, de grande dame van de vipassana, en Joost van den Heuvel Rijnders traden op als begeleiders en de locatie was een nonnenklooster. Ook die plek was verbonden aan mijn familieleden. In de kille donkere gangen stonden vitrinekasten met houtsnijwerk uit Indonesië – precies het soort beeldjes dat wij cadeau kregen van die oom en mijn missietante als ze naar Nederland op verlof kwamen.

Inmiddels zijn de begraafplaatsen bij de kloosters voller dan de kloosters zelf en komt een aanzienlijk deel van de nonnen zelf uit Indonesië. Boeddhistische begeleiders maken dankbaar gebruik van de ontstane ruimte; het zijn immers uitstekende plekken voor retraites. En hoezeer de vertegenwoordigers van verschillende religieuze stromingen elkaar ook in de haren kunnen vliegen, op contemplatief gebied ontmoeten ze elkaar soms met veel meer gemak. Zo wisten in de zestiger jaren Rooms-Katholieke monniken hun weg prima te vinden naar het opkomende Zen Boeddhisme. En mijn Islamitische cliënten verweven de mindfulnessmeditaties vaak moeiteloos in hun eigen beoefening.

Na twee jaar pandemie was ik het zelf weer even kwijt: hoe was dat ook alweer, op retraite gaan? De online varianten, hoe waardevol ook (wow… naar Pema Chödrön zonder de Atlantische oceaan over te hoeven vliegen), hadden toch een andere ervaring geboden. Ik had er dus maar meteen twee geboekt: zeven dagen Plum Village, het klooster en meditatiecentrum in Zuid-Frankrijk dat is opgericht door de beroemde Vietnamese monnik Thich Nhat Tanh, gevolgd door vijf dagen Denekamp bij Joost van den Heuvel Rijnders en Bart van Melik.

Die eerste retraite moest ik echter vanwege een knieblessure afzeggen. Ik was enorm teleurgesteld (het zou een first timer zijn èn ik zou met een goede vriendin gaan), maar ik was ook blij dat ik zo voortvarend had geboekt, want zo bleef er in ieder geval nog één over. Voor de tweede maal ging ik naar Joost. En weer verbleven we in een klooster, ditmaal van de zusters Franciscanessen.

En opnieuw gingen mijn gedachten uit naar mijn RK familieleden. Meer specifiek naar de twee nonnenzusters van mijn vader, inmiddels beiden overleden. Als dochters van het Zeeuwse platteland hadden ze slechts twee opties gehad: boerin of non worden. Mijn andere tantes van vaders kant (hij kwam uit een gezin met maar liefst vijftien kinderen) huwden een boer, maar deze twee kozen voor de kerk. De één vertrok naar Indonesië, de ander bleef in Nederland en werd directrice van een tehuis voor verstandelijk gehandicapten.

Tijdens die week weg voelde ik regelmatig verwantschap met hen, zeker zo alleen op mijn kamertje. Hoewel ik daar ongetwijfeld van meer gemakken was voorzien dan zij, en hún aandacht was gericht op God, waren er ook overeenkomsten. Ook ik leidde een bestaan van afzondering, inkeer en reflectie, al was het maar voor even. Wat mijn vier ooms en tantes precies deden als zij op retraite gingen, daar kan ik slechts naar gissen. Van mijn kant maakte ik weer even contact met een vipassana retraite.

Ik ervoer die week een enorme rust, vertraging en weldadige ontspanning. Maar er was ook ongemak, variërend van fysieke pijn tot een onopgeloste kwestie in mijn leven. Tegelijkertijd was er veel meer tijd en ruimte dan het leven gewoonlijk biedt om dat ongemak onder de loep te nemen en mijn verhouding ertoe te onderzoeken en te bepalen. En hoewel het dagelijkse kost voor me is om te oefenen met overgave aan het moment, had ik dat in lange tijd niet in zo’n sterke mate ervaren. Zonder sluimerende gevoelens van onrust of opgejaagdheid, die er in het ‘normale’ leven zo gemakkelijk insluipen, genoot ik intens van de bomen in de prachtige kloostertuin.

Wat begon als iets wat nu eenmaal hoort bij mijn leven en werk werd weer een geschenk, misschien wel het grootste geschenk dat een mens zichzelf cadeau kan doen in dit jachtige bestaan. Een innerlijke grote schoonmaak, die trouwens ook prima past in de herfst!

Mocht je graag meer willen weten, dan zou je Op retraite gaan van Frits Koster en Jetty Heynekamp kunnen lezen. En wil je zelf ook wel eens op retraite gaan, dan zou je kunnen kijken bij Vipassana.nu of Simsara.nl.

Archief

  • Aandacht voor de natuur
  • Aandacht voor het klimaat
  • ACT bij trauma
  • Alles wat aandacht krijgt groeit. Ook in de hersenen.
  • Belangrijke levensgebeurtenissen
  • Change of mind, change of times
  • Controledrang
  • Coping tijdens Covid en daarna
  • Daar heb ik geen last meer van
  • Dankbaarheid
  • De donkere dagen
  • De koude kant, ver weg in het land
  • De olifant in de kamer
  • De wereld al wandelend tot leven laten komen
  • Deep Look
  • Depressie als verhaal
  • Een geval van toeval
  • Een nieuw taboe
  • Een oefening in geduld
  • Een slaaf van jezelf
  • Ego-emoties
  • EMDR
  • Erkenning
  • Eusebeia
  • Experiëntiële vermijding en een waardevol leven
  • Getting your things done
  • Goede gewoontes
  • Het allerlaatste woord over multitasking
  • Het cultiveren van kalmte en concentratie
  • Het lerende lichaam
  • Het zesde uur
  • Inclusief en Exclusief
  • Meditatie
  • Mijn ego is kleiner dan het jouwe!
  • Mindfulness anno 2024
  • Mindfulness en Compassie in tijden van Corona
  • Ode aan het werk
  • Oh wee op tv
  • Op retraite gaan
  • Op zoek naar onze verloren gewaande tijd
  • Op zoek naar stilte
  • Pandemische paniek
  • Psychotherapie en psychedelica
  • Status
  • Symposium: serieuze spelen
  • Taal als kleren van de keizer
  • Tien jaar arbeidspsychologische praktijk
  • Toegestane emoties
  • Traumasporen
  • Verdeeldheid en verbondenheid
  • Verlichting
  • Verlies
  • Waarden in een veranderende wereld
  • Waarom houden we toch zo van onze hersenen?
  • Wakker worden
  • Wat is een burnout (behalve dat wat de UBOS meet)?
  • Wie kent jou het beste, jijzelf of de mensen om je heen?
  • Worden wie je bent? Of worden wie je wilt zijn?
  • Zelfcompassie in de snelkookpan of op het sudderplaatje
  • Zelfsturing of structuur