Coping tijdens Covid en daarna

Een interview met Jolet Plomp

Inmiddels zijn we alweer in een nieuwe fase beland met betrekking tot Covid. Misschien een mooi moment om eens terug te kijken. Wat kon een mens zoal tegenkomen in de achterliggende periode en wat was daarin behulpzaam? In meer algemene zin gaat dat over coping: hoe ga je om met veranderingen en lastige situaties? Ik interviewde daarvoor vriendin en voormalig collega (arbeidspsycholoog en auteur) Jolet Plomp, pensionada, woonachtig in Amsterdam. Ik had Jolet uitgekozen omdat ik haar een mooi voorbeeld vind van iemand die haar leven heel bewust vormgeeft.

Nadat ik haar had verteld waar het interview over zou gaan hoefde ik vervolgens eigenlijk maar heel weinig vragen te stellen. Zo ken ik Jolet. Eén van haar motto’s is dan ook: zoek je eigen invloed. Of eigenlijk zei ze dat niet, want iedereen moet het vooral op zijn of haar eigen manier doen (een ander motto van haar). Ze zei: “Zo doe ik het. Ik zoek altijd mijn eigen invloed”. Dat betekent niet uitgaan van vanzelfsprekendheden en gewoontes, maar telkens weer met een open blik het speelveld overzien. Wat is de situatie, wat zijn mijn mogelijkheden en wat past daarvan op dit moment het beste bij mij?

Wanneer er iets knelt, gaat ze dat niet uit de weg. Ze heeft in de loop van haar leven ondervonden dat iets wegduwen tot ‘verduffing’ leidt. Ze houdt bovendien van introspectie en reflectie. Wanneer zich iets lastigs aandient gaat ze er mee zitten, kijkt het beest in de muil en stelt zichzelf de vraag: wat is dit? Wat daarbij helpt is haar grote nieuwsgierigheid, die ook of misschien wel juist wordt aangewakkerd wanneer ze een emotie tegenkomt die ze niet onmiddellijk kan plaatsen, bijvoorbeeld terwijl ze naar een film zit te kijken. Wat is dit?

Al in een vroeg stadium stelde ze zichzelf de vraag hoe ze zich wilde verhouden tot de kans op besmetting. Uitgaande van wat ze noemt haar ‘risico-budget’, vroeg ze zich af: welk risico ben ik bereid te lopen en waarvoor? Fysiek winkelen werd geschrapt, dat was niet zo belangrijk voor haar. Wat ze wel miste was om met z’n allen rondom de tafel te zitten. En zo was ik één van de mensen die een uitnodiging ontving om samen ‘thee te drinken’. Dat betekende: FaceTimen met thee en alle tijd van de wereld. Wat toch echt anders was dan elkaar even bellen om de high– en lowlights door te nemen.

Ook schafte ze een CO2 meter aan waardoor ze op een gegeven moment weer mensen kon ontvangen. Eventuele discussies over de veiligheid konden zo worden vermeden, er was immers een objectief meetinstrument in huis dat aangaf wanneer er extra geventileerd moest worden. Toen nog onduidelijk was hoe het zat met de mogelijkheid tot besmetting in de buitenlucht zocht ze haar heil op Twitter. Boswachters en kraanmachinisten publiceerden daar foto’s van weidse landschappen en vergezichten over zee die haar het gevoel van ruimte verschaften dat ze anders in de natuur kan ervaren. Ook besloot ze zichzelf te leren schaken via een programma op internet en doet ze samen met een bevriend stel mee aan de challenge Zeven Maanden Kunsten, waarbij je wordt uitgedaagd om iedere maand iets te maken, een foto, sonnet, essay. Voor het eerst in haar leven componeerde ze een liedje. En het helpt om fijne vooruitzichten te hebben, uitjes die een hele grote kans hebben door te kunnen gaan, wat er ook gebeurt.

Wat ze lastig vond was het gebrek aan respect dat ze soms tegenkwam in haar omgeving (gelukkig niet haar directe omgeving) of op straat. Mensen die op de stoep rakelings langs haar heen liepen terwijl zij juist was uitgeweken; die duidelijk anders dachten over Covid dan zij en geen rekening met haar wensten te houden. Mensen die zeiden: Dus jij bent bang. Terwijl ze juist niet bang hoefde te zijn vanwege de heldere afspraken die ze met zichzelf had gemaakt. Leeftijdsdiscriminatie ook. Bijvoorbeeld in de vorm van een opmerking op Twitter over iemand van haar leeftijd die was overleden aan Covid: ”Dat is toch een mooie leeftijd”.

Maar er was ook onverwachte winst. Bijvoorbeeld in alle rust naar Artis en het Tropenmuseum kunnen gaan en ontvangen worden door supposten die je wel konden omhelzen. Voorstellingen bekijken via streaming, zoals De dingen die voorbijgaan van Couperus. Een conferentie bezoeken. Ze hoopt van harte dat dat als optie blijft bestaan. En ze ontdekte dat ze bepaalde dingen waar ze een hekel aan heeft toch begon te missen. Zoals feestjes. Daar ging ze dan weer even voor zitten: wat is dit?!  Dat bleken dan de mensen te zijn waar ze geen direct lijntje mee had maar waar ze op het verjaardagsfeestje van haar zoon of de boekpresentatie van een vriend altijd leuke gesprekken mee voerde. En toen ze nog geen nieuwe plantjes kon kopen voor haar bloembakken werd ze verrast door ‘aanwaaiplantjes’ van rondvliegende zaadjes. Soms gebeurt er juist iets wanneer je niets doet.

Tegen het eind van ons gesprek benadrukt ze nog eens dat wat voor haar geldt absoluut niet voor anderen hoeft te gelden. Iedereen moet vooral zijn of haar eigen afwegingen maken. Jouw situatie en behoeften zien er misschien heel anders uit, maar wellicht bevat het verhaal van Jolet algemene overwegingen waar ook jij iets aan kunt hebben. Zoals: niet uitgaan van ingesleten gewoonten en onbewuste aannamen maar telkens weer dat ruimere perspectief innemen, bepalen hoe de situatie nu weer is, op dit moment, wat voor jou belangrijk is en waar je invloed ligt. Op die manier sturing geven en tegelijkertijd oog houden voor datgene wat spontaan en ongevraagd op je pad komt. Plannetjes maken voor de toekomst zodat je ergens naar uit kunt kijken. En als het nodig is ergens even mee gaan zitten. Wat is dit?

21 juni 2021